Η 18η ομιλία του κύκλου 21 ομιλίες για το '21 που διοργανώνει το Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών, με την ευγενική χορηγία της Τράπεζας Πειραιώς, στο πλαίσιο του προγράμματος εορτασμού της εθνικής επετείου για τα 200 χρόνια από την Ελληνική Επανάσταση, πραγματοποιήθηκε στις 13 Οκτωβρίου 2021 με εισηγητή τον Βαγγέλη Καραμανωλάκη, Αναπληρωτή Καθηγητή Τμήματος Ιστορίας και Αρχαιολογίας του ΕΚΠΑ.
Η διάλεξη επικεντρώνεται στη μελέτη της Επανάστασης του 1821 στον 19ο και 20ό αιώνα επιχειρώντας να επισημάνει τους κυριότερους σταθμούς της και να τη συνδέσει με τη θεσμοθέτηση και ανάπτυξη των ιστορικών σπουδών. Σε αυτή την κατεύθυνση αναφέρεται σε μια σειρά από θεσμούς (πανεπιστήμια, αρχεία, ιδρύματα, εταιρείες λογίων, ερευνητικά κέντρα, μουσεία), εντός των οποίων αναπτύχθηκε η διδασκαλία και η έρευνα περί τον Αγώνα. Εκκινώντας από τη διδασκαλία της Επανάστασης στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, ο κ. Καραμανωλάκης αναφέρθηκε στη δημιουργία των πρώτων αρχειακών συλλογών αλλά και εκδόσεων, σε μια περίοδο που οι αγωνιστές του 1821 συμμετείχαν ενεργά στη δημόσια ζωή. Εστιάζοντας στη σταδιακή μνημειοποίηση του Αγώνα με τελετές, όπως εκείνες για τα 50 χρόνια από την έναρξή του, διερευνά τη δημιουργία μιας σειράς θεσμών που συνέβαλαν στην ιστορικοποίησή του σε μια μακρά περίοδο. Η ίδρυση της Ιστορικής και Εθνολογικής Εταιρείας της Ελλάδος και η διοργάνωση της έκθεσης κειμηλίων του Ιερού Αγώνος (1884), η δημιουργία των Γενικών Αρχείων του Κράτους (1914), ο εορτασμός της Εκατονταετηρίδος της Επανάστασης (1930) με τη συμμετοχή πολλών δημοσίων και ιδιωτικών θεσμών, η δημιουργία πανεπιστημιακών εδρών, η συγκρότηση των ερευνητικών κέντρων της Ακαδημίας Αθηνών, η δημιουργία του Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών αποτέλεσαν τομές σε αυτή την κατεύθυνση.
Την ίδια περίοδο, η έκδοση «Η κοινωνική σημασία της Ελληνικής Επαναστάσεως» του Γιάνη Κορδάτου (1924) σηματοδότησε την έναρξη της σύγκρουσης γύρω από τις ερμηνείες της Επανάστασης από την ακαδημαϊκή και τη μαρξιστική ιστοριογραφία, όπως εκφράστηκε από διαφορετικούς μελετητές και θεσμούς, μια διαμάχη που διατηρήθηκε ως το 1974. Η πτώση της χούντας σηματοδότησε το τέλος του διχασμού της ελληνικής ιστοριογραφίας και την έναρξη μιας νέας περιόδου μελέτης της Επανάστασης που συνδέθηκε με τη θεσμική διεύρυνση των ιστορικών σπουδών, τη συγκρότηση νέων θεσμών έρευνας και μελέτης, αλλά και την ανάπτυξη και διεθνοποίηση του πεδίου. Αφετηρία της παραπάνω διαδρομής είναι η παραδοχή ότι οι θεσμοί δεν υπήρξαν απλώς το πλαίσιο για τη διδασκαλία και την έρευνα της Επανάστασης του 1821, αλλά επηρέασαν καθοριστικά το περιεχόμενο και τις εννοιοδοτήσεις της ως το μείζον γεγονός της ελληνικής εθνικής ιστορίας. Οι ιστοριογραφικές επεξεργασίες του Αγώνα εντός των θεσμών συνομίλησαν με την εκάστοτε πολιτική και κοινωνική συγκυρία και αποτέλεσαν συστατικό στοιχείο συγκρότησης πολιτικών γενεαλογιών και ταυτοτήτων.
Μπορείτε να παρακολουθήσετε ολόκληρη την ομιλία στο κανάλι του ΕΚΠΑ στο YouTube στον υπερσύνδεσμο https://www.youtube.com/watch?v=GZrRgdW4JTM.
Ο κύκλος των 21 ομιλιών για το ’21 συνεχίζεται την Τετάρτη 20/10 με τον κ. Ευριπίδη Γαραντούδη, Καθηγητή Νεοελληνικής Φιλολογίας Τμήματος Φιλολογίας του ΕΚΠΑ και την ομιλία «Η Επανάσταση στην ελληνική ποίηση του 19ου και του 20ού αιώνα».
Σύνδεση
Για τη σύνδεση είναι απαραίτητα το ονοματεπώνυμο, email και ο κωδικός 1821.
