21 ομιλίες για το ’21: Η έννοια του «θανάτου» στην Ελληνική Επανάσταση (1821-1832)

Στις 7 Απριλίου πραγματοποιήθηκε η 11^η ομιλία του κύκλου 21 ομιλίες για το '21 που διοργανώνει το Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών, με την ευγενική χορηγία της Τράπεζας Πειραιώς, στο πλαίσιο του προγράμματος εορτασμού της εθνικής επετείου για τα 200 χρόνια από την Ελληνική Επανάσταση. Ο Σπυρίδων Γ. Πλουμίδης, Αναπληρωτής Καθηγητής, Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας του ΕΚΠΑ, μας μίλησε για την έννοια του «θανάτου» στην Ελληνική Επανάσταση (1821-1832).

Η διάδοση του εθνικισμού στις ελληνικές χώρες σηματοδότησε το πέρασμα από την patria (πατρώα γη) στο έθνος και άλλαξε ριζικά την αντίληψη του γεωγραφικού χώρου αλλά και τις μεταφυσικές έννοιες της ζωής και του θανάτου. Η ζωή και ο θάνατος (δύο διαζευκτικές έννοιες) εκκοσμικεύονται στην πολιτική σκέψη των Νεοελλήνων Διαφωτιστών (με προεξάρχοντες τον Ρήγα Βελεστινλή, τον Ανώνυμο συγγραφέα της Ελληνικής Νομαρχίας και τον Αδαμάντιο Κοραή) και αποκτούν πολιτικό περιεχόμενο. Μια ζωή χωρίς εθνική ελευθερία, δικαιοσύνη και πολιτικά δικαιώματα νοείται πλέον ως «θάνατος». Αυτή η νέα (κοσμική) νοηματοδότηση είναι εμφανής στα πολιτικά κείμενα των επαναστατημένων Ελλήνων, ιδίως εκείνα της Γ´

Εθνοσυνέλευσης της Τροιζήνας (1827). Σε αυτήν τη διαδικασία ανανοηματοδότησης διαδραμάτισαν καθοριστικό ρόλο οι μαζικές σφαγές Ελλήνων Ορθοδόξων σε Κωνσταντινούπολη, Αïβαλί, Χίο, Μεσολόγγι και αλλού κατά τη διάρκεια της Επανάστασης.

Σε διαλεκτική σχέση με την εκδικητική μανία των Οθωμανών, οι επαναστατημένοι Έλληνες έδειξαν ότι ήταν «αποφασισμένοι ή να ελευθερωθώμεν και να αποκτήσωμεν την ανεξαρτησίαν μας και να νοιώσωμεν ότι ζούμε σαν άνθρωποι ή να χαθώμεν όλοι», όπως δήλωσε ευθαρσώς ο Ιωάννης Κωλέττης το 1822. Αυτή η αλλαγή των νοοτροπιών καταφάνηκε περίτρανα κατά την τρίτη πολιορκία και την ηρωική Έξοδο του Μεσολογγίου (10 Απριλίου 1826), οπότε (κατά τον στρατηγό Σπυρομίλιο) επήλθε η «ολοκαύτωσις της πόλεως» των Μεσολογγιτών και χάθηκε «τόση ανθρωπότης».

Μπορείτε να παρακολουθήσετε ολόκληρη την ομιλία στο κανάλι του ΕΚΠΑ στο YouTube και ειδικότερα στον σύνδεσμο 

https://www.youtube.com/watch?v=3Qld5vDVDmE&t=6s

Η επόμενη διαδικτυακή ομιλία πραγματοποιείται στις 14 Απριλίου, όπως πάντα Τετάρτη στις 19:00, από τον κ. Αριστείδη Χατζή, Καθηγητή Φιλοσοφίας Δικαίου & Θεωρίας Θεσμών, Τμήμα Ιστορίας & Φιλοσοφίας της Επιστήμης (ΕΚΠΑ) και έχει τίτλο «Οι αντιπατριώται θέλουν εξολοθρευθή»: Η στάση των εφημερίδων στη διάρκεια του εμφυλίου (1824-1825).

Σύνδεση

Για τη σύνδεση είναι απαραίτητα το ονοματεπώνυμο, email και ο κωδικός 1821.

Όλες οι μέχρι σήμερα διαλέξεις του κύκλου «21 ομιλίες για το ‘21» είναι διαθέσιμες στο YouTube του ΕΚΠΑ
https://youtube.com/playlist?list=PLPzInO4nqiMvBouhhOroO877ULz6A-vWm