21 ομιλίες για το ’21: «Η προεπαναστατική ελληνική κοινωνία»

Την Τετάρτη 10 Φεβρουαρίου πραγματοποιήθηκε και η πέμπτη ομιλία του κύκλου 21 ομιλίες για το '21 που διοργανώνει το Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών, με την ευγενική χορηγία της Τράπεζας Πειραιώς στο πλαίσιο του προγράμματος εθνικού εορτασμού των 200 χρόνων από την Επανάσταση του 1821.

Η κα Βάσω Σειρηνίδου, Επίκουρη Καθηγήτρια, Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας του ΕΚΠΑ ήταν η εισηγήτρια της ομιλίας «Η προεπαναστατική ελληνική κοινωνία», που έχει ήδη σημειώσει σταθερά υψηλή συμμετοχή σε real-time προβολή μέσω webex και περίπου 1.800 προβολές μέσω YouTube όπου και μπορείτε να την παρακολουθήσετε στον σύνδεσμο
https://youtu.be/W9AwcBViUuQ

Σε αυτή τη διάλεξη, σκιαγραφήθηκε η εικόνα του ελληνικού κόσμου στο δεύτερο μισό του 18ου και τις αρχές του 19ου αιώνα.
Γιατί η Ελληνική Επανάσταση έγινε το 1821; Γιατί δεν έγινε νωρίτερα, για παράδειγμα, το 1721 ή, ακόμα, το 1770, όταν η παρουσία του εμπόλεμου ρωσικού στόλου στο Αιγαίο συνοδεύτηκε από συντονισμένες αντιοθωμανικές εξεγέρσεις στην Πελοπόννησο και την ηπειρωτική χώρα, τα γνωστά μας Ορλωφικά; Οι εξεγέρσεις και τα κινήματα εναντίον της οθωμανικής εξουσίας δεν ήταν άγνωστο φαινόμενο στον ελληνικό χώρο κατά τη διάρκεια της κατάκτησης. Σε σχέση, όμως, με τα κινήματα που είχαν προηγηθεί, η Επανάσταση του 1821 διέφερε όχι μόνον ως προς τις διαστάσεις που έλαβε, αλλά κυρίως ως προς τη μορφή και το περιεχόμενό της, καθώς, για πρώτη φορά, έθετε το ζήτημα της πολιτικής ανεξαρτησίας του έθνους και μάλιστα με ίδια μέσα. Υπό την έννοια αυτή, η Επανάσταση δεν αποτελούσε την κορύφωση ενός εξεγερτικού συνεχούς, αλλά, αντιθέτως, σήμαινε τη ριζική απομάκρυνση από μια εμπεδωμένη παράδοση πολιτικής διεκδίκησης, τον μετασχηματισμό της δυσαρέσκειας ομάδων και ατόμων προς την οθωμανική εξουσία σε πολιτικό πρόγραμμα ένοπλης δράσης με στόχο τη συγκρότηση εθνικού κράτους. Γιατί, λοιπόν, το αίτημα της πολιτικής χειραφέτησης των Ελλήνων με δικά τους μέσα και η ανάληψη ένοπλης δράσης για την επίτευξή της «συνέβησαν» το 1821;
Όσο ανεπαρκής αποδεικνύεται μια απάντηση που δεν λαμβάνει υπόψη το πλήθος των παραγόντων που συνέβαλαν στην έκρηξη της Ελληνικής Επανάστασης, τόσο προφανής γίνεται η μεθοδολογική αξία του άνω ερωτήματος, καθώς αυτό μάς προτρέπει να δούμε τον λόγο και τη δράση για την ελευθερία όχι ως ενυπάρχουσες ποιότητες του ατομικού και συλλογικού σώματος, αλλά ως ιστορικές διαδικασίες συναρτώμενες με μικρά και μεγάλα διακυβεύματα της εποχής τους. Το ερώτημα, που στην πραγματικότητα αφορά στα αίτια της Επανάστασης, έχει απασχολήσει την ιστοριογραφία και έχουν προταθεί διάφορες ερμηνείες με έμφαση, κατά περίπτωση, είτε σε οικονομικούς και κοινωνικούς παράγοντες είτε σε ιδεολογικούς είτε στην εσωτερική πολιτική συγκυρία στην οθωμανική αυτοκρατορία είτε, ολοένα και περισσότερο τελευταία, στο παγκόσμιο πλαίσιο της εποχής των επαναστάσεων. Παρά τις διαφορετικές τους αφετηρίες, οι παραπάνω προσεγγίσεις συγκλίνουν στη διαπίστωση ότι, κατά την τελευταία πεντηκονταετία πριν την Επανάσταση, ο ελληνικός κόσμος γνώρισε διεργασίες και μετασχηματισμούς που καθιστούσαν την ανάληψη επαναστατικής δράσης με στόχο την απόκτηση πολιτικής ανεξαρτησίας θεωρητικό και πρακτικό ενδεχόμενο.

Την επόμενη Τετάρτη 17/2 και ώρα 19:00, η Αναπληρώτρια Καθηγήτρια Ευρωπαϊκής Ιστορίας και Πολιτισμού, Τμήμα Θεατρικών Σπουδών του ΕΚΠΑ κα Άννα Καρακατσούλη πραγματοποιεί την έκτη διάλεξη με θέμα «Η Ευρώπη και ο κόσμος στο α΄ ήμισυ του 19ου αιώνα».

Σύνδεση

Για τη σύνδεση είναι απαραίτητα το ονοματεπώνυμο, email και ο κωδικός 1821.

Όλες οι μέχρι σήμερα διαλέξεις του κύκλου «21 ομιλίες για το ‘21» είναι διαθέσιμες στον σύνδεσμο
https://youtube.com/playlist?list=PLPzInO4nqiMvBouhhOroO877ULz6A-vWm